Profi's

Interviews met prominenten uit de showbizz lezen, terwijl je niets met die showbizz hebt. Katja Schuurman zag ik pas voor het eerst op de televisie toen ze vorig jaar Zomergast was. Ik dacht dat dat een mooie gelegenheid zou zijn het positieve beeld dat ik na jaren interviews lezen had opgebouwd bevestigd te zien. Dat viel dat een klein beetje tegen, maar het had erger gekund.

Meestal is de discrepantie veel groter. Wat Bassie en Adriaan op de televisie doen is verschrikkelijk. Maar enkele jaren geleden las ik met veel plezier een interview met hen in De Zaak. Het zal door het professionalisme komen dat ze tonen door hun zaken zo goed voor elkaar te hebben terwijl ze voor hun publiek die deprimerende rollen blijven spelen.

Ook een goede: René van Vooren, wijlen de "aangever" van de Mounties. Piet Bambergen mocht voortdurend grappen ten koste van hem maken, maar Van Vooren was eigenlijk de baas. Het maakte een interview dat ik ooit met hem las (ik weet niet meer waar) tot "dynamite stuff".

Aanleiding voor deze bespiegeling zijn Fanny en Alma in het Parool van vandaag. Ze ontfutselen Hans Kazàn de volgende uitspraak:

Mijn zoons krijgen wel eens mailtjes met: hé lekker stuk. Ik heb toch een beetje het imago van een nietszeggende gladjanus. Ik heb er nooit onder geleden maar ik vraag me wel eens af hoe het zou zijn om zulke fans te hebben.

Bij mij kan hij niet meer stuk, maar ik zou nog steeds geen show van hem willen zien.

Er zijn natuurlijk grenzen. Zo'n prominent moet ook een beetje respect tonen voor mensen die weinig met zijn werk hebben. Wie het als een persoonlijke belediging opvat als iemand niet van zijn werk houdt valt door de mand. Daarom is bijvoorbeeld André Rieu ook in interviews niet te genieten, hoe graag je hem ook zou willen bewonderen om zijn zakelijke en muzikale talent.

Heel erg is Joop Braakhekke. In interviews doet hij oliedomme politieke uitspraken en probeert hij rekeningen te vereffenen met iedereen die hem ooit heeft dwarsgezeten. Dat is al niet leuk. Maar onacceptabel is dat hij met enige regelmaat dronken op de televisie verschijnt. Dan toon je niet eens respect voor het publiek dat je gemaakt heeft.

Hans Kazàn (foto van de officiële website, dus ik hoop dat ik deze zo mag kopiëren)

Opscheppen

Vertaler RvdK vraagt of Vertaalbureau.nl eigenlijk lid is van de ATA. Hiermee bedoelt hij niet, zoals u misschien zou denken als u de vertaalwereld een beetje kent, de American Translators Association (wat helemaal niet gek zou zijn, ook niet-Amerikanen kunnen er lid van worden, en ook voor vertaalbureaus bestaat er een lidmaatschapsvariant), maar de Association of Translation Agencies, een Nederlandse brancheorganisatie voor vertaalbureaus.

Wij zijn daar geen lid van. De reden is een beetje ingewikkeld. Laat ik om te beginnen een mop vertellen. Hij is vooral invoelbaar voor mannen, maar vrouwen die iets over mannen willen leren kunnen hem ook wel aan. Een man komt na een schipbreuk samen met Katja Schuurman op een onbewoond eiland terecht. Om een lang verhaal kort te maken: ze hebben de tijd van hun leven. Toch merkt Katja op een moment tekenen van onrust bij de man. "Wat is er toch, lieverd?" - "Ach..." - "Nee echt, kan ik iets voor je doen?" - "Nou, ja, eigenlijk... Zou je misschien dit pak aan willen trekken?" Zo gezegd, zo gedaan. Om het af te maken tekent de man Katja met wat houtskool een snorretje op. Hij slaat haar op de schouder en zegt: "Weet je met wie ik het tegenwoordig doe?"

Moraal: sommige ervaringen zijn niet compleet als we er niet met een soortgenoot, een peer over kunnen praten.

Stel nu dat je een eigen bedrijf hebt. Het loopt goed, prima eigenlijk. Het werk is interessant en redelijk afwisselend, de stress is houdbaar, niemand vertelt je wat je moet en je houdt er meer geld aan over dan je met jouw kennis en ervaring met een baan zou verdienen. Vrienden zouden zo met je willen ruilen. Toch voel je een zekere onrust. Wat is het probleem? Je ervaring van een eigen bedrijf hebben is niet compleet. Je kunt er met niemand echt over praten.

Ik denk dat dit een heel belangrijke reden is voor het bestaan van brancheorganisaties. Allemaal lotgenoten, die anders dan je vrienden en de papa's en mama's van de school van je dochters jouw verhaal kunnen appreciëren. Daar wil je af en toe eens lekker mee bijpraten.

Ik zie best het nut in van de doelstellingen die bijvoorbeeld de ATA heeft (belangenbehartiging, ondersteuning van de leden, kwaliteitsverbetering van de vertaalbranche), maar als je zakelijk kijkt is voor mijn bedrijf lid zijn niet beter dan geen lid zijn. Ik denk niet dat het klanten kost als je het ATA-logo niet op je website kan zetten.

Blijft over dat sociale aspect. Ik zou gewoon lid kunnen worden onder het mom van die officiële doelstellingen, het ATA-logo op de website kunnen zetten (je weet nooit natuurlijk) en naar die bijeenkomsten gaan. Lekker praten met vakgenoten. Onrust weer een tijdje weg.

Maar nu komt het. Ik denk dat ik niet moet toegeven aan die natuurlijke behoefte. Want geef ik er aan toe, dan ga ik opscheppen. Over onze omzet. Over onze interessante klanten. Over hoe we een op het eerste gezicht hopeloos project winstgevend maakten. En klagen natuurlijk, over personeel, stagiaires, klanten die er niets van begrijpen. Dat moet ik niet doen. Daarom kan ik beter geen lid worden.

Mijn vrouw denkt er net zo over. Die zou mij denk ik nog liever een week met Katja Schuurman naar een onbewoond eiland laten gaan.

Illarionov in Kommersant, IHT en NRC

Het is maar een kleinigheidje, maar maar ik ben 40 en dan mag je je, vind ik, druk maken over kleinigheidjes. In de NRC van vandaag staat in het katern Opinie & Debat een stuk van Andrei Illarionov. Eronder staat dat een langere versie van het artikel eerder verscheen in de Russische krant Kommersant. Dat ergert me, omdat ik hetzelfde stuk al in de International Herald Tribune van 25 januari las. Ook daar stond onder dat het een verkorte versie van een originele publicatie uit de Kommersant was.

Die originele publicatie heb ik er nu maar bijgezocht: leest u Russisch, klik dan hier.

Wat ik al vermoedde is eenvoudig aan te tonen: het artikel in de NRC is een vertaling van het artikel in de IHT. De geschrapte zinnen en alinea's zijn precies dezelfde en (hoewel de zinsbouw in het Engels vrij dicht bij het Russisch is gebleven) uit het Engels vertaald - ook als je geen Russisch kent zie je het bijvoorbeeld aan de toegevoegde gedachtestreepjes.

Waarom ergert me dat zo?

De NRC doet het voorkomen of ze dat artikel zelf hebben ontdekt, samengevat en vertaald. Dat is een beetje geniepig. Wie door de krant bladert en misschien niet eens het hele stuk van Illarionov heeft gelezen ziet wél het cursieve Een langere versie van dit artikel verscheen eerder in de Russische krant 'Kommersant' en denkt ongeveer als volgt: "toch maar weer mooi de NRC, daar zijn ze echt geïnformeerd, houden zelfs Russisch kranten bij! En vertalen ze het (moeilijke taal, Russisch) en halen ze er ook nog eens de essentie uit (zo'n breedsprakige Rus, het origineel was natuurlijk drie keer zo lang als het nu is).

Daar komt bij dat dit een zogenaamde "sleeper" is, een stuk dat je rustig kunt laten liggen voor als je eens niets anders hebt. Blijkbaar was dat nu zover. Maar anders dan bij actuele artikelen heb je, lijkt me tenminste, bij sleepers de mogelijkheid je huiswerk nog eens na te kijken. De IHT had dit stuk snel verwerkt: het stond op 23 januari in de Kommersant en op 25 januari (dus minder dan twee dagen later, er is 8 uur tijdverschil tussen Moskou en New York) in de IHT. Dat kan van invloed zijn geweest op de kwaliteit van de samenvatting. De ongeveer 25% die uit het oorspronkelijke artikel is geschrapt is op een aantal punten best verhelderend. Je zou makkelijk een andere keuze kunnen maken. Maar de NRC volgt slaafs de Amerikaanse versie.

Behalve dan in de alinea over de G8-top in Sint-Petersburg, en ongeveer de helft van de alinea daarboven. Die staat noch in de Russische, noch in het Amerikaanse versie. Een paar fragmenten daaruit heb ik in het Engels en het Russisch op Internet terug kunnen vinden. Als er een versie in omloop is waarvan dit artikel wel als samenvatting mag gelden, is mijn ergernis over de slordige bronverwijzing er niet minder om. In het Studiehuis leer je het beter.

Valerie Schulte Nordholt kraakt raadsel vertaalmachine

Lees dit eerst! Snel een vertaling met behulp van een vertaalmachine? Ga dan naar onze speciale pagina met links naar online vertaalmachines! Geïnteresseerd in achtergronden? Lees dan door.

Het raadsel van de 'vertaalmachines duits nederlands' (en vele andere talencombinaties), waarover ik eerder berichtte in mijn postings Vertaalmachines op de zoekmachine en Vertaalmachine Nederlands-Duits: 10 EUR, is opgelost. Scholiere Valerie Schulte Nordholt stuurde mij vlak voor Pasen twee e-mails met uitleg, verdiende daarmee 10 euro en gaf mij een mooie aanleiding voor een nieuwe bespiegeling.

De oplossing was simpeler dan ik dacht. Ik wist dat de Vertaalbureau.nl-site goed scoort op zoekreeksen met 'vertaalmachine', omdat ik daar af en toe over had geschreven in nieuwsitems. Wat ik niet wist, was dat dit echt een populaire zoekterm is. Ik dacht dat het een beetje flauw woord was, een grappige manier van zeggen door vertalers die weten dat computervertaling in het Engels machine translation heet. Dat is het trouwens misschien ook allemaal, en het kan de reden zijn waarom we er al binnen een paar weken pagina 1 op Google mee waren - ik ben een van de weinige webredacteuren die het zo vaak gebruikt.

Dat neemt niet weg dat 'vertaalmachine' en combinaties daarmee ontzaglijk veel gegoogled worden. Misschien veel minder dan 'computervertaling', 'vertaalcomputer' etc., maar nog altijd veel meer dan 'vertaalbureau' of zelfs 'vertaling'. (Een verbazingwekkend aantal mensen gebruikt Google als woordenboek door reeksen als 'vertaling Engels [moeilijk woord]' in te typen.)

Nu Valerie. Zij schrijft:

Die zoekterm is zo populair, omdat leerlingen die Duits hebben, en dan een Duitse tekst moeten vertalen, dat gewoon doen via een vertaalmachine. Ook al werkt zo'n vertaalmachine niet zo goed, je kunt meestal wel de zin er nog uit opmaken, daarvoor zocht ik dus ook. En voor andere talen is het hetzelfde, iedereen denkt er makkelijk vanaf te zijn door zo'n tekst door een machine te halen, in plaats van het woordenboek te gebruiken. Bijvoorbeeld als je voor Duits een artikel van internet moet samenvatten, of een tekst moet vertalen omdat je strafwerk hebt. Met zo'n machine gaat het gewoon veel sneller!

Dat er veel zoekers vanuit onderwijsinstellingen kwamen (en op schooluren) had ik al gezien in de Nedstat-cijfers. Maar ik had nog de mogelijkheid van een of andere basiscursus internetgebruik opengehouden. Maar zo simpel is het dus. De grootste verrassing is voor mij wel dat scholieren het woord 'vertaalmachine' blijkbaar heel gewoon vinden.

Dan de kwestie: waarom pikte een week lang niemand die 10 euro op die voor het antwoord klaar lagen? Valeries verklaring is weer heel eenvoudig:

Ik denk trouwens dat de meeste leerlingen te lui zijn om zo'n berichtje te sturen, en gewoon die vertaalmachine willen vinden om hun huiswerk zo snel mogelijk af te krijgen.

Tja... dat is misschien zo. Maar met dit deel van haar antwoord ben ik niet 100% tevreden. Er spelen denk ik meer dingen:

• Het gevoel betrapt te zijn. De meeste mensen weten intussen wel dat websurfen géén anonieme bezigheid is. Maar we vinden het prettiger dat te vergeten. Kom je dan op een pagina die zegt: jij bent de zoveelste die hier op dat en dat zoekwoord komt, dan sta je een beetje in je hemd. Snel doorsurfen naar een plaats waar ze niet zo moeilijk doen.
  
• Aanbiedingen om makkelijk geld te verdienen vertrouwen we niet. Overigens zijn we daar wel selectief bij: veel mensen doen aan loterijen mee, terwijl daar meer geld bij verloren dan gewonnen wordt. Misschien gaat er een knopje om als het mogelijk te verdienen bedrag groot genoeg wordt.
  
• Moeite om je eigen voordeel in te zien. Wij zien het dagelijks als vertalers een vertaling niet aannemen omdat die op het eerste gezicht te groot of te moeilijk lijkt. Bedenk hierbij dat je heel vaak verrast wordt, moet improviseren, en er uiteindelijk beter uitkomt dan je had durven hopen. Het komt zelden voor dat je bij het zien van een tentamen meteen denkt: daar ga ik op scoren. Maar toch ga je door, je hebt geen keus. En het resultaat valt eigenlijk heel erg mee. Maar heb je wel de mogelijkheid om je na een verrassing terug te trekken, dan doen de meeste mensen dat - en missen hun voordeel. Even rekenen, even nadenken en ze hadden het op dat moment binnen kunnen halen.

Dat laatste deed Valerie, en het is aardig om in Nedstat (betrapt!) te zien dat ze eerst een kwartiertje door dit weblog browste. Toen ze, ik denk terecht, had vastgesteld dat ik geen psychopaat ben, hoefde ze alleen nog maar dat mailtje te schrijven om het geld binnen te halen.

Hoeveel slimmer is Valerie dan de rest? Mij bevalt het dat ze een voordeel zag toen het zich voordeed, maar er vervolgens niet verdwaasd op af rende. Dat lezen van mijn andere posts was een staaltje van due diligence waar velen een voorbeeld aan kunnen nemen. Nu misschien een domme vraag van mijn kant: is ze familie van de scherpzinnige historicus en Amerika-kenner J.W. Schulte Nordholt?

Vertaalmachine Nederlands Duits: 10 EUR

Lees dit eerst! Snel een vertaling met behulp van een vertaalmachine? Ga naar onze speciale pagina met links naar online vertaalmachines!

Goed. Mijn vorige post over dit onderwerp heeft weinig opgeleverd. Nou was die nogal lang, en ja, waarom zou je ook meewerken...

Daarom bij deze een goede reden om wel mee te werken. Wie hier is gekomen door te hebben gezocht op vertaalmachine nederlands duits, vertaalmachine duits nederlands, vertaalmachine nederlands-engels of desnoods gewoon vertaalmachines, en mij een verklaring kan geven waarom ik hier zo verschrikkelijk veel bezoekers op krijg, méér dan op veel relevantere keywords, KAN PROBLEEMLOOS 10 EUR VERDIENEN.

Stuur mij een mailtje met je uitleg. Als het om een of andere internetcursus gaat (wat ik denk, maar misschien zit ik er helemaal naast), stuur dan een link of een exemplaar mee. Is de reden heel anders, geef dan een uitleg die ik aannemelijk vind. Stuur je gironummer mee, dan maak ik het bedrag per omgaande over.

10 EUR voor 5 minuten werk - ik verdien minder. Let wel: je moet de eerste zijn die met de verklaring komt. Maar zodra ik een goede verklaring gelezen heb, zal ik deze post aanpassen. Dus lees je NIET dat de prijs al uitgekeerd is, dan is de kans groot dat ik nog geen goede verklaring heb ontvangen.

Update 12 april Ongelooflijk maar waar: de prijs is NOG NIET UITGEKEERD! Hoewel er sinds het plaatsen van dit bericht alweer een paar honderd bezoekers zijn gekomen die op Google de betreffende zoekreeks gebruikten, en ook deze pagina hebben gezien, nam niemand de moeite even snel 10 euro's te incasseren. Het kan dus nog! No strings attached!

Update 14 april EINDELIJK: we hebben een winnaar! Ik post de verklaring zo snel mogelijk. Je mag nog reageren natuurlijk, maar niet meer voor geld.

Update 21 april Nu pas gepost: Valerie Schulte Nordholt kraakt raadsel vertaalmachine. Take it away, Val.

Vertaalmachines op de zoekmachine

Lees dit eerst! Snel een vertaling met behulp van een vertaalmachine? Ga naar onze speciale pagina met links naar online vertaalmachines!

Update: Naar aanleiding van onze post Snel geld verdienen met 'vertaalmachine duits-nederlands'?, een follow-up op deze post, kregen wij een verklaring van Valerie Schulte Nordholt.

De lezer die hier via het Nieuws-item over computervertaling van poëzie komt voelde ongetwijfeld al nattigheid. Het is dan ook helemaal nep: de "vertaling" van de Poesjkin-kraker was het beroemde trojka-hier-trojka-daar van Drs. P. - ongetwijfeld de grootste weggever, of zouden er jongere lezers zijn die dit niet herkennen? -, terwijl de variant op C. Buddingh' van Riekus Waskowsky is. De namen en instellingen zijn verzonnen en doorzichtige, flauwe grappen ("Vaskovski" zou de transcriptie van de Russische vorm van de Poolse naam Waskowsky zijn). Een 1 april-grap op de website moet niet te subtiel zijn, dacht ik.

Geslaagde grap of niet, ik vond het om verschillende redenen leuk om dit stukje te schrijven.

Ten eerste is het idee ook weer niet zo heel idioot. Ik denk zelfs dat er tegen mijn hoofdargument weinig in te brengen is: het domein is specifiek genoeg, juist omdat poëzie begrijpelijk moet zijn voor een publiek met weinig voorkennis. (Uiteraard sluiten we de gedichten die we zelf niet begrijpen uit van deelname.) Je kan dingen interpreteren volgens de meest voor de hand liggende betekenis. Dat is bij het vertaalwerk dat wij dagelijks verrichten en als makkelijker geldt dan het vertalen van poëzie zelden het geval.

Als het kon, zou het ook ongeveer werken zoals op de beschreven manier: veel voorbeeldzinnen (door mensen vertaald en oorspronkelijk werk), regels om het grammaticaal te laten kloppen, forse woordenboeken en eentalige rijmwoordenboeken. Natuurlijk zouden de vertalingen niet zo goed worden als goede menselijke vertalingen, maar er zijn ook heel veel slechte menselijke vertalingen.

(Ik denk daar net zo over als Kevin Knight, die ik citeer in het nieuwsitem Hoop voor computervertaling?. Daarom is Vertaalbureau.nl nog steeds actief, ook nu iedereen via internet een vertaler in de taal naar zijn keuze kan vinden: we hebben een dagtaak aan het zoeken van mensen die goed zijn in hun vak.)

En, het is al vaker gezegd: computervertalingen kunnen ongewild al een soort poëzie produceren. Onbedoelde, willekeurige treffers, maar treffers niettemin. Met die twee dingen samen (dus databases met eindeloos veel voorbeelden en een rules-based component in het programma die willy-nilly poëzie schrijft) komt de computer een eind, zij het lang niet zo ver als een goede echte vertaler.

De tweede reden om dit stukje te schrijven was raadselachtige websitestatistiek. Dat zit zo. Onze Vertaalbureau.nl-website wordt met grote regelmaat bezocht door mensen die via diverse zoekmachines (en vanaf diverse IP-nummers) op keywords als 'vertaalmachine duits - nederlands' hebben gezocht. Dus MET dat streepje, vrij uniek voor zoekers! Soms wordt het weggelaten, soms staat er een slash. Soms staat er in plaats van Duits Engels. Al die varianten - neem van me aan dat er voldoende systeem in zit om toeval uit te sluiten - zijn samen goed voor een 15-20% van de pageviews. Ik heb het idee dat deze bezoekers iets moeten uitvinden in het kader van een of andere cursus - ze komen relatief vaak van onderwijsinstellingen. Maar ik kom er niet achter hoe het precies zit, want ze zorgen nooit voor wat in de internetmarketing een 'conversie' heet: een bepaald, meetbaar, gewenst gedrag, zoals bij ons het invullen van het offerteformulier of het sturen van een e-mail.

Was u dus via zo'n zoekopdracht helemaal hier terechtgekomen: stuur mij een berichtje (wouter@vertaalbureau.nl). Bij voorbaat dank!