Vertalen of redigeren?

Soms vraagt een Nederlandse klant ons of wij een zelf vertaalde (of bijvoorbeeld: een zelf in het Engels geschreven) tekst even willen nakijken. Wij zijn natuurlijk een vertaalbureau, maar over alleen redigeren doen we zeker niet moeilijk. Wij beschouwen vertalingen als een product waar de klant bij betrokken moet zijn. Meestal betekent dat dat wij vertalen en de klant nakijkt. Maar het kan ook andersom. Beide methoden hebben hun voor- en nadelen.

Als je puur naar de kwaliteit van de uiteindelijke vertaling kijkt, is door ons laten vertalen en zelf nakijken beter dan zelf vertalen en door ons laten nakijken. Hoe komt dat?

Allereerst is het veel makkelijker naar je moedertaal toe te vertalen dan naar een vreemde taal. De freelancers met wie wij werken, zijn in principe moedertaalsprekers. (Zie een eerdere post over uitzonderingen op deze regel.) Taalkundig zijn hun vertalingen helemaal in orde. De zinnen lopen goed. De Engelse, Duitse, Franse, Russische vertaling doet voor het doelpubliek nergens "vreemd" aan.

Daarnaast kent een professionele vertaler veel "trucs". Hij heeft in de loop der jaren door studie, door samenwerking met collega's en vooral met heel veel vallen en opstaan een groot aantal standaardoplossingen ontwikkeld. Van de tekst die hij voor u vertaalt, heeft hij 90 of 95% al eens in de een of andere vorm gezien. Die kan hij op routine vertalen - en daarom kan hij tempo maken. Zijn tijd gaat vooral zitten in de 5 of 10% nieuwe problemen die hij met uw tekst op te lossen krijgt.

Produceert hij daarmee een perfecte vertaling? Nee, en dat staat nog los van de filosofische kwestie of perfecte vertalingen wel bestaan (en de meeste mensen die daar over nadenken weten zeker van niet). Ook op een niet-filosofisch niveau zijn vertalingen zelden perfect. Geen vertaler kent het vak van de klant nu eenmaal zo goed als de klant zelf. Een gespecialiseerde juridische vertaler weet niet evenveel als een advocaat - en al helemaal niet over de zaak waarop de vertaling betrekking heeft. Een vertaler die tevens ingenieur is, weet nog altijd minder over een willekeurig technisch onderwerp dan de schrijver van de tekst.

Maar een professionele vertaling zoals wij die leveren is wel van een niveau waarvan de klant kan zeggen: "Ja, dit ziet er prima uit, maar hier bedoelden we toch waarschijnlijk iets anders te zeggen." Of: "Wij noemen dat in het Engels altijd ..."

Als we zulke feedback krijgen, zijn we altijd blij. Want dit kan de vertaler vaak in een kwestie van minuten verwerken - of uitleggen, als de klant bijvoorbeeld de gebruikte Engelse uitdrukking niet kende. Het resultaat van die feedback is een vertaling die zo perfect is als een vertaling maar kan zijn.

Als de klant zelf vertaalt, en wij laten de vertaling nakijken, is het resultaat kwalitatief toch minder. Om maar bij ons Engelse voorbeeld te blijven: ja, de klant kent zijn vak en de vaktermen die in de doeltaal gebruikt worden. Maar het lukt onze Engelse of Amerikaanse redacteur vrijwel nooit om het Engels van de klant tot het niveau van een moedertaalspreker op te trekken.

Nou ja, het zou kúnnen. Maar dan moet de redacteur evenveel tijd in die tekst stoppen als hij in een vertaling zou hebben gestopt. Dan is de klant even duur uit - en heeft hij daarvoor misschien dagen zitten zwoegen op de vertaling.

Maar zelf vertalen en door onze redacteur laten nakijken kan één groot voordeel hebben. Als uw Engels zo goed is dat u er snel in kunt schrijven, en u vindt het niet erg dat de vertaling herkenbaar blijft als door een Nederlander geschreven, dan verdient deze methode soms de voorkeur. Onze redacteur haalt de onbegrijpelijkheden eruit. U zult verbaasd en misschien geërgerd zijn over het aantal dingen dat hij als "onbegrijpelijk" markeert. Maar als u over uw ergernis heen bent weet u: daar ligt een acceptabele tekst. Voor de helft, en soms maar een kwart van de prijs van een vertaling.

Alleen: probeer ons niet te foppen! Uw Engels moet goed zijn, anders werkt het niet. En u moet het zelf doen. Grijp nooit naar de vertaalcomputer, of hij nu Babelfish, Systran, Google of wat dan ook heet. Wij zien het altijd en dat zou tot daar aan toe zijn als we er tenminste iets mee konden. Maar dat kunnen we niet. Als we het proberen te herstellen zijn we méér tijd kwijt dan aan een vertaling from scratch want het gerommel van de computer is alleen maar hinderlijk.