Stem op Susan!

UPDATE! Ja, zo lang is het alweer geleden dat ik geblogd heb. Schande niet? Ik beloof beterschap. Maar u kunt dus NIET meer op Susan stemmen, want ze doet dit jaar niet mee, na vorig jaar op een haar na de laatste ronde te hebben gemist. Ze vroeg me dit stukje er af te gooien, maar daar begin ik niet aan. Er staat veel waars in. Terug nu naar 2009.

Eerst even stemmen, dan verder lezen, OK? Susan van den Ende, Senior Project Manager bij Vertaalbureau.nl, schreef zich voor de aardigheid in voor de fd career challenge '09 en overleefde ronde na ronde. Nu wordt ze geacht haar "netwerk in te schakelen" om aan te tonen dat ze zichzelf kan promoten. Het bijbehorende promotiepraatje leest u op haar personal brand slide, die u ziet door op bovenstaande link te klikken.

Als Susan ook deze ronde overleeft, en ik heb er alle vertrouwen in dat ze dat doet, maar variërend op Barack Obama in Florida: het wordt een stuk makkelijker als u meestemt, wordt ze toegelaten tot een mini-MBA op Nijenrode. Dan moet ze nog maar negenenveertig ambitieuze jonge professionals afschudden om de hoofdprijs te winnen: een Executive MBA op Nyenrode.

Tsja. Dan zouden we de komende twee jaar zes keer twee weken zonder Susan zitten. Niet leuk - klanten en vertalers dreigden al vriendelijk hun stem in te trekken als het zou betekenen dat ze Susan moesten gaan missen - maar overkomelijk. Belangrijker is natuurlijk: ziet Susan Vertaalbureau.nl nog wel zitten, als ze eenmaal de grote wereld heeft gezien en alle deuren voor haar openstaan?

Daar heb ik het vandaag met haar over gehad, en ze heeft me ervan overtuigd dat haar hart bij Vertaalbureau.nl ligt. Sommige dingen, zegt ze, vind je nergens anders. Een klein team, waarin iedereen uiterst productief is, omdat alle leden, om Susans motto te lenen, dare to excel. Een zorgvuldig opgebouwd wereldwijd netwerk van freelancers die (uiteraard) hun talen kennen, en intelligent, breed geïnteresseerd, professioneel en ondernemend zijn - een dagelijks plezier om mee te werken. De uitdaging: dat bedrijf groter en sterker maken zonder iets van dat waardevols te verliezen.

Dus wat praat ik nog. Mijn stem heeft ze. Sterker nog: ze heeft er van mij al zes, want ik ben een man van de wereld die op veel computers terechtkan. Dit lijkt oneerlijk, maar vergeet niet: de concurrenten zijn nog veel oneerlijker!

Crisis

Ja, dat was er in de drukke eerste drie kwartalen van dit jaar bij ingeschoten, het bloggen. En toen in het derde kwartaal de crisis toesloeg, en ook voelbaar bleek in de vertaalwereld, had ik er geen tijd meer voor. Een weblog mag volgens de kenners een fantastische marketingtool zijn, maar als álle leads nú moeten worden opgegevolgd, en als ik aan íedereen met woorden en daden moet duidelijk maken dat Vertaalbureau.nl de beste keus blijft, in voor- en tegenspoed - dan blijft het bloggen er bij inschieten.

Maar in deze vreemde week maak ik tijd, want er zijn genoeg prangende vragen te beantwoorden. En het is er tenslotte de tijd van het jaar voor. Om met de allerprangendste vraag te beginnen:

Hoe erg is de crisis?

Ik heb alleen maar anecdotal evidence, maar daarvan heb ik wel vrij veel:

• Onze omzet in het vierde kwartaal was lager dan die in het derde kwartaal, en lager dan die van laatste kwartaal van vorig jaar. En dat terwijl die van de eerste drie kwartalen consistent hoger was dan die van het corresponderende kwartalen vorig jaar.



• We krijgen meer aanmeldingen van freelance vertalers dan ooit - enkele tientallen per dag. Ook laten vaste vertalers weten dat ze ruimte hebben voor nieuwe opdrachten. Sommigen van hen zijn zeer trots, en beginnen bij een weekje relatieve rust niet meteen te piepen. Als die vertalers nu zeggen dat ze wel ruimte hebben voor nieuwe opdrachten, betekent dat: Geef mij werk, ik heb niets te doen en ik maak me zorgen!



• Een vertaler vertelde ons dat hem was opgevallen dat de opdrachtnummers van vele vertaalbureaus (vertalers werken doorgaans voor verschillende vertaalbureaus) momenteel tergend langzaam oplopen. Krijgt hij aan het begin van de week een opdracht met nummer x, de kans is groot dat als hij begin volgende week weer een opdracht krijgt, het door dat vertaalbureau toegekende nummer (x + 10) of x + 15) is. Dat schiet niet op. Maar bij jullie, zei deze vertaler, valt het nog mee.



• Wat hij echter niet wist, is dat bij ons de gemiddelde opdrachtgrootte is afgenomen. De talencombinatie van die vertaler, Nederlands-Engels, is onveranderd populair. Maar er zijn minder meertalige projecten. Geen handleidingen, brochures of websites in 6, 10, 15, 20 talen. Onze klanten lijken slechts te laten vertalen wat er vertaald móet worden. De investeringen blijven achter. En in deze tijden durven wij niet te roepen dat ze een investering in een tientalige mediakit dubbel en dwars terug gaan verdienen.

Het lijkt vrij erg, maar ik herhaal voor de zekerheid nog eens: dit is alleen onze ervaring en wat wij hebben horen zeggen. Er kan veel "self fulfilling prophecy" en onjuiste interpretatie bij zitten: hoe relevant zijn die omzetcijfers statistisch bezien, en hebben vertalers écht minder te doen, of zijn ze anders dan vroeger báng dat ze minder te doen hebben als ze eens een dagje droog staan?

Wat gaan we doen?

• Om te beginnen: wat we níet gaan doen, is personeel naar huis sturen, of zelfs maar korter laten werken. We hebben dit jaar ons team met maar liefst drie leden uitgebreid, wat achteraf misschien extravagant lijkt. Maar het zijn mensen die ik niet wil missen, en die onze klanten niet willen missen. Als er iemand op achteruit gaat het komende jaar, ben ik dat. (Ik kan echter ook weer niet toezeggen dat het personeel erop vóóruit zal gaan.)



• Wat we ook niet gaan doen is onze freelance vertalers vragen de broekriem aan te halen opdat wij scherper kunnen offreren. We hebben na een aantal vette jaren wel wat ruimte over om eventuele scherpere offertes van onze marge af te laten gaan. Voorlopig tenminste - als de nood aan de man komt, zullen we echt aan onze inkoopprijzen moeten denken.



• We zijn dus wel iets scherper gaan offreren. Sommigen van u hebben het al gemerkt. We zijn nooit het goedkoopste vertaalbureau geweest, en dat gaan we ook niet worden - we weten goed wat onze freelance vertalers en ons eigen team waard zijn. Maar een klein beetje ruimte is er wel. We willen onze mensen graag zinvol bezig houden tot er weer betere tijden zijn, en als we daarvoor iets aan onze prijzen moeten doen, dan moet dat maar.



• Service, service, service. Als onze vertalers, redacteuren en projectmanagers dan toch iets meer tijd hebben, mogen ze die tijd eindelijk eens gebruiken om onze dienstverlening te perfectioneren. Vertalingen extra nakijken. Eerder leveren. De nazorg geven die onze klanten verdienen. Razendsnel offertes maken voor nieuwe en vaste klanten. Uitleggen wat we doen. Originele oplossingen bedenken.

Wat vinden we ervan?

Daar wil ik nu eens een algemener, filosofischer antwoord op geven, ik hoop dat u dat wilt billijken met Kerst en jaarwisseling voor de deur.

Laat ik me tot mezelf beperken. Ik heb de cijfers nog niet, maar ik zal in 2008 meer verdienen dan tien jaar geleden. Niet gewoon meer, maar véél meer. Veel meer dan nodig is om de inflatie te verslaan, veel meer dan (vind ik) nodig is om het ongemak van het tien jaar ouder worden te compenseren. Veel meer dan waar ik naar alle maatstaven recht op heb. Zou ik in 2009 een kwart in inkomen achteruit gaan - wat ik niet eens verwacht -, dan ben ik nog steeds... rijk. Alles blijft relatief.

Te filosofisch? Die hele crisis máákt filosofisch. Is geld verdienen, en steeds meer geld verdienen, echt een recht? Hebben we elkaar niet jaren gek gemaakt? Ik vraag me de laatste maanden vaak af: waarom vonden we het eigenlijk normaal, elk jaar weer zo veel beter dan het vorige? Laten we onze zegeningen tellen, blij zijn met wat we hebben.

Aan de andere kant: we hebben er al die jaren hard voor gewerkt, en daar mocht wat tegenover staan. Nu blijven we hard werken, maar gaan er andere dingen tegenover staan: een goed gevoel als dingen lukken, meer saamhorigheid, juist ook het idee dat je inkomen verdient.

Iets heel geks, ter afsluiting. Ik ben op een vreemde manier blij dat we op het moment zoveel tekenen van menselijk onvermogen zien. Hoe we, alle waarschuwingen ten spijt, in die crisis blunderden. Hoe opeens aan het licht komt dat mensen die beter moeten weten in een klassiek Ponzi scheme zijn getrapt (wie wil, mag op mijn persoonlijke weblog gaten schieten in mijn stelling dat het met de verliezen daarvan wel meevalt. En hoe onze reactie op alle tegenslagen er een van totale paniek was.

Waarom ben ik daar blij om? Ik denk omdat we eindelijk beseffen dat we niet eindeloos kunnen blijven wegkomen met onze collectieve waanzin. Het moment is gekomen om te bewijzen dat we beter kunnen. Door goed te luisteren en na te denken om wijsheid en holle woorden te onderscheiden, en door ons best te doen de dingen écht beter te maken.

Ik wens de geduldige lezer heel fijne Kerstdagen en een gelukkig 2009!

Er voor gaan

Een niet onbekende journalist, laten we hem S. noemen, voelt zich niet meer thuis is de fascinerende wereld van de media. Beetje ingewikkeld verhaal. Ik sla een paar stappen over waar ik trouwens veel te weinig van af weet, en kom aan op het moment waarop de journalist Vertaalbureau.nl een mail schrijft waarin hij laat weten dat sinds kort het vertaalvak heeft opgepikt, en vraagt of wij misschien werk voor hem hebben.

Omdat we bij Vertaalbureau.nl S. altijd wel gewaardeerd hebben, willen we hem graag steunen in zijn carrièrewending. Puur eigenbelang, want goede vertalers zijn zeldzaam. En wie kan schrijven en daarbij gewend is productie te draaien en met deadlines kan omgaan, zou zich wel eens, ondanks de wat lichtere vertaalbagage, kunnen ontpoppen als een uitstekende vertaler.

Maar nu komt het erop aan: gáát S. er voor? Want er zijn een paar forse hordes te overwinnen.

Ten eerste: je kunt als vertaler, tenminste, als je verzekerd wilt zijn van een gestage stroom opdrachten, eigenlijk niet meer zonder Trados of desnoods Wordfast of een andere zogenaamde CAT-tool. Je moet in die software investeren; allereerst een pittig bedrag (ik geloof 700 euro tegenwoordig), en flink wat tijd om ermee te leren "lezen en schrijven" - of nog wat extra geld aan cursussen.

Verder moet hij zich afvragen of hij bij al de kennis van politiek, cultuur, recreatie en maatschappelijk werk en bij al zijn schrijfervaring wel voldoende weet van de vakgebieden waarin wij meestal vertalen: technisch (inclusief software), juridisch, financieel, marketing, medisch. Ze vereisen allemaal een bijzondere vorm van gespecialiseerdheid, waarbij een vertaler veel moet weten en zich moet kunnen aanpassen aan het gewenste register. Een journalist heeft zijn eigen stijl.

Tenslotte: hij zal, tenzij hij het commercieel ongelukkige plan volgt boeken te gaan vertalen of televieprogramma's te ondertitelen, net als zuster Immaculata in het bekende gedicht van Gerard Reve nooit zijn naam vermeld zien. Dat was S. wel even anders gewend - meerdere keren per dag kon hij tot voor kort zijn naam in de krant zien, onder zijn eigen stukken en in stukken van anderen. Hij kon over zichzelf op de radio horen praten. Misschien zag hij ook nog wel eens "zijn kop op de tee vee" - dat weet ik niet, ik kijk alleen films.